Dinimizde Vacip Olan İbadetler- Vacip Ne Demek?
Dinimizde Vacip Olan İbadetler- Vacip Ne Demek?
Dinimizde Vacip Olan İbadetler- Vacip Ne Demek?
Farz kelime anlamı olarak “kesinleşme, takdir edilme, parçalara ayrılma, belirlenen şey ve parça” gibi anlamlara gelir. Fıkıh ilminde ise Allah’ın (CC) ve Hz. Muhammed’in (SAV) kesin bir şekilde müslümanlardan yapmalarını istediği fiilleri ifade eder.
Vacip ise, dini kaynaklarda genel olarak farzdan biraz daha hafif bir yükümlülük olarak ifade edilir. Fakihlerin çoğunluğuna göre vacip, yapılması gereken, zorunlu olan ibadetlerdir. Hanefi mezhebine göre ise farz ve vacip ayrı kategorilerdir. Farz, Allah’ın kesin bir şekilde emrettiği ve terk edilmesi büyük günah olan ibadetleri ifade ederken, vacip, yapılması Allah’ın hoşnutluğunu kazanmak için önemli olan, ancak terk edildiğinde büyük günah olmayan ibadetleri ifade eder.
Bu açıklamaya göre, farz ve vacip ibadetler arasında bazı farklar vardır. Farz ibadetler, Allah’ın kesin bir şekilde emrettiği ve terk edilmesi büyük günah olan ibadetlerdir. Vacip ise, yapılması önemli olan, ancak terk ed ildiğinde büyük günah olmayan ibadetlerdir.
Hanefi mezhebine göre vacipler, kat’i delile dayanan ve zanni delile dayanan olmak üzere iki kategoriye ayrılır.
- Kat’i Delile Dayanan Vacipler: Bu vacipler, kesin delile dayanan ve yakın derecede kuvvetli görünen zanni delile sahip olan vaciplerdir. Hanefi mezhebinde “farz” veya “zanni farz” olarak adlandırılırlar. Örnek olarak vitir namazının kılınması ve abdest alırken başın dörtte birinin mesh edilmesi gibi ibadetler verilebilir.
- Zanni Delile Dayanan Vacipler: Bu vacipler, haber-i vahid ile sabit olan zanni delile dayanır. Hanefi mezhebine göre önemine göre ameli farzın altında veya sünnetin üstünde yer alırlar. Örnek olarak namaz kılarken Fatiha suresinin okunması, vitir namazında kunut tekbiri yapılması ve bayram tekbiri gibi ibadetler verilebilir.
Hanefi mezhebinde vaciplerin inkar edilmesi küfür gerektirmez, ancak sapıklıkla itham edilme sebebi olabilir. Vaciplerin terk edilmesi, farzların terk edilmesi kadar olmasa da yine de günah kabul edilir. Bir namaz vacibinin terk edilmesi durumunda sehiv secdesi gerekebilir.
Vacibin bilerek terk edilmesi ise mekruh olarak görülür ve bu durumda namazın tekrar kılınması gerekebilir.
Hanefi mezhebine göre Kur’an’da yapılmasının emredildiği fiiller farz, sünnetin emrettiği fiiller ise vacip olarak kabul edilir.
Ayrıca, farz ve vacip olmayan ancak yapılması kesin bir dil ile istenilen fiiller mendup olarak adlandırılır. Hz. Muhammed’in farz ve vacip dışında kalan kesin ve bağlayıcı olmayan tavsiye ve örnek olma niteliği taşıyan söz ve fiiller ise sünnet olarak isimlendirilir.
Son olarak, Hanefi mezhebine göre bir fiilin vacip olmasına rağmen mükellef için ek bir meşakkat varsa, vacip terk edilebilir.
İbadetlerdeki Vaciplerden Bazıları Şunlardır:
1- Adağı yerine getirmek,
2- Başlanan nafile namazı tamamlamak,
3- Vitri kılmak ve kunut duasını okumak,
4- Namazda bir farzdan bir farza geçmek, mesela kıyamdan rükûa giderken ve secdeden kıyama kalkarken geçişi geciktirmemek,
5- Esselamü aleyküm ve rahmetullah diyerek namazdan çıkmak,
6- Farzların iki rekâtında ve diğer namazların her rekâtında Fatiha okumak,
7-Fâsid olan yani bozulan sünnet ve nafile namazları iade etmek,
8- İlk iki rekâtta Fatiha okumak,
9-Fatiha’yı zamm-ı sureden önce okumak,
10- Namazda son oturuşta Ettehıyyatü’yü okumak,
11- Namazda birinci oturuşta oturmak ve Ettehıyyatü’yü okuyunca beklemeyip kalkmak,
12- Bayram namazlarını kılmak ve kurban bayramında, Arefe günü sabah namazından, dördüncü günün ikindi namazına kadar, farzlardan sonra teşrik tekbirini okumak,
13- Cemaatle kılınan namazda imama tâbi olmak,
14- Namazda zamm-ı sure okumak,
15- Nisaba malik olan için fıtra vermek ve kurban kesmek,
16- Rükûda üç kere Sübhanallah diyecek kadar durmak,
17- Gerektiğinde secde-i sehv yapmak,
18- Secdeleri birbiri arkasından yapmak,
19- Sesli okunacak yerde sesli, sessiz okunacak yerde sessiz okumak,
20- Tadil-i erkâna riayet etmek,
21- Tahrimen mekruhu terk etmek,
22- Tilavet secdesi yapmak.
Vacip Yapılmazsa Günah Olur Mu?
Klasik İslam alimlerinin bazılarına göre vacip olan bir eylemin yapılmaması durumunda, kişinin tövbe etmesi gerektiği belirtilir. Eğer bu tövbe yapılmadan ölünürse, kişi günah işlemiş olur ve cezaya maruz kalır.
Namaz, İslam dininde büyük öneme sahip olan bir ibadettir. Hanefi mezhebine göre, bilerek ve isteyerek yapılması gereken vaciplerden birini yapmamak namazı bozmaz, ancak günah işlemek anlamına gelir. Yani, vacip bir eylemi bilerek ve isteyerek terk etmek, namazın geçerliliğini etkilemez, ancak günah kabul edilir.
